Page 49 - ΚΑΡΚΑΝΙΑΣ

η
A΄ Τεύχος 3 Ενότητα

Στη γη και στη θάλασσα

1. Τα οµόηχα άρθρα «της» και «τις»

Το θηλυκό άρθρο της (µε η) το χρησιµοποιούµε όταν (γενική ενικού)
της φωνής
µιλάµε για ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγµα.

Το θηλυκό άρθρο τις (µε ι) το χρησιµοποιούµε όταν (αιτιατική πληθυντικού)

µιλάµε για πολλά πρόσωπα, ζώα ή πράγµατα. τις φωνές

2. Οικογένειες λέξεων µε παραγωγή και σύνθεση

Παραγωγή λέγεται το γραµµατικό φαινόµενο κατά το οποίο δηµιουργείται µια
λέξη από µια άλλη λέξη, µε τη βοήθεια µιας κατάληξης.

✦ Η λέξη, από την οποία παράγεται µια άλλη λέξη, λέγεται πρωτότυπη.

✦ Η λέξη, που παράγεται από την πρωτότυπη, λέγεται παράγωγη.

✦ Κάθε παράγωγη λέξη, παράγεται από την πρωτότυπη λέξη, αν στο θέµα της
πρωτότυπης προσθέσουµε µια κατάληξη, που λέγεται παραγωγική κατάληξη.

πρωτότυπη λέξη
παραγωγική κατάληξη παράγωγη λέξη
θέµα κατάληξη
- ινος πέτρ - ινος
πέτρ - α - ώνω πετρ - ώνω
- ωµα πέτρ - ωµα
- ούλα πετρ - ούλα

Σύνθεση λέγεται το γραµµατικό φαινόµενο κατά το οποίο µια λέξη γίνεται από δύο
άλλες λέξεις.

Ενώνουµε το θέµα του α΄ συνθετικού µε το δεύτερο συνθετικό. Συνήθως βάζουµε
ανάµεσα το συνδετικό φωνήεν (συνήθως το όµικρον (ο)).

πρώτο συνθετικό δεύτερο συνθετικό Σύνθετη λέξη

πέτρα + πόλεµος = πετροπόλεµος

πέτρα + χτιστός = πετρόχτιστο

πέτρα + ψάρι = πετρόψαρο

πέτρα + κεράσι = πετροκέρασο

Οι λέξεις πέτρινος, πετρώνω, πέτρωµα, πετρούλα, πετροπόλεµος, πετρόχτιστο,
πετρόψαρο, πετροκέρασο αποτελούν µία οικογένεια λέξεων.

49